Stayokay

Martine van de Velde is sinds november 2023 hostelmanager van Stayokay op West-Terschelling, waar ze ook woont. Ze heeft een achtergrond in HR en niet in hospitality of horeca. “Ik ben er echter van overtuigd dat een HR-achtergrond ook goed van pas komt in een horecaorganisatie zoals een hostel. Ik wilde graag op Terschelling wonen, ben hier twee jaar geleden naartoe gekomen en heb eerst als seizoenskracht achter de receptie gezeten, in de keuken gewerkt en party’s gedraaid. Toen mijn voorganger vertrok, ben ik hostelmanager geworden.” Martine legt uit wat Stayokay is: “Een organisatie van hostels, in sommige aspecten maar zeker niet helemaal een beetje te vergelijken met de vroegere jeugdherbergen. In het laagseizoen ontvangen we veel groepen en schoolreisjes, in de weekenden en vakanties komen vooral de gezinnen. Een belangrijk uitgangspunt van Stayokay is de betaalbaarheid voor mensen met een kleine portemonnee. Verder kiezen we er bewust voor om geen koelkastje of televisie op de kamer te zetten omdat we de openbare ruimtes in de hostels echt als verbindingsplek zien.”

Duurzaamheid

Binnen Stayokay is duurzaamheid een belangrijk thema, waar flink op gestuurd wordt. “Het betekent bijvoorbeeld dat we geen single use plastic hebben, maar een grote pot pindakaas en jam. Hetzelfde principe geldt voor andere producten zoals chocopasta, kwark of yoghurt.” Als eiland is Terschelling eveneens bezig met jutten. “We hebben eenmaal per jaar twee weken milieujutten, waarbij we samenwerken met de Waddenvereniging. Dat doen wel al bijna een kwart eeuw. Gasten van de wal komen helpen en we gaan ook naar plekken die normaal niet toegankelijk zijn. Van het opgehaalde plastic worden kunstwerken gemaakt. Die hangen we in en om het hostel zodat mensen zich bewust worden van wat we weggooien en van wat er nog mee kunnen doen, de re-use.”

Ook de hagelslag zit in grote potten bij het ontbijt in Stayokay Terschelling.

Geen plastic pakken maar grote bakken yoghurt en kwark bij het ontbijt in Stayokay Terschelling.

Op het moment dat Judith Ogink Martine van de Velde van Stayokay West-Terschelling benaderde om als werkveldpartner op te treden voor haar PD-onderzoek ‘The Plastic Soup Experience - Influencing litter behavior by a circular solution made of recycled littered plastic’ in het domein Leisure, Tourism & Hospitality stelde Martine zichzelf twee vragen: “Ten eerste: wat is mijn rol hierin en hoe kan ik hier goed aan bijdragen. Daarnaast keek ik naar wat wij eruit konden halen en hoe we Judith daarbij het beste konden faciliteren. Bij de gesprekken daarover is ook Elena Cavagnaro, een van de twee begeleidende lectoren vanuit NHL Stenden Hogeschool, betrokken geweest.” Martine geeft toe dat ze wel even moest omschakelen: “Omdat ik zelf een wetenschappelijke studie heb gedaan zat ik erg in de PhD-modus. Het PD-traject is operationeler en leidt meteen tot iets tastbaars.”

Gedragsverandering bij gasten

Omdat Stayokay op het gebied van terugdringen van plastic al best het nodige had geëlimineerd, gingen de gesprekken over de zoektocht naar iets tastbaars: “We zochten iets waar we zelf vanaf wilden maar wat ook zou leiden tot een gedragsverandering bij onze gasten.” Een voorbeeld dat voorbijkwam was vegetarisch eten. “Bij Stayokay is vegetarisch eten de norm en vlees de afwijking. Daarbij heb je te maken met het spanningsveld tussen principes en gastvrijheid als je vlees helemaal gaat verbieden. Ik vind dat niet erg: discussies mogen schuren, het belangrijkste is dat de discussie gevoerd wordt.” Martine, Elena en Judith gingen daarom op zoek naar een onderwerp dat enerzijds niet te belerend – en mogelijk ongastvrij – zou overkomen en anderzijds voor Judith een interessant onderzoek zou zijn, met een interventie die een gedragsverandering teweeg zou brengen en voor Stayokay iets zou opleveren.      

Martine vertelt over het uiteindelijke onderwerp: “We krijgen veel schoolreisjes, waarbij we het lunchpakket voor de schoolgroepen verzorgen. Voorheen kregen mensen dan plastic om het brood in te verpakken, een reep en een pakje met een rietje. Dat rietje is al weg, het pakje nog niet. Ons doel is om het plastic en het pakje eruit te halen want we vinden het overal terug op het eiland. Bovendien is het niet meer van deze tijd, want kinderen nemen naar school een beker en broodtrommel mee.” Dat bracht tegelijkertijd wel vragen met zich mee: “Wat doe je als een kind het vergeet en hoe maak je het schoon? Ook vroegen we ons af waarom scholen eigenlijk nog geen bekers en trommels meegaven.”

Martine legt uit dat Stayokay Terschelling voor Judith faciliterend is: “We hebben de schoolgroepen en beschikken daardoor over de door Judith gewenste aantallen. Judith heeft hier ook focusgroepen gehouden, waarbij ze scholieren interviewde over hun keuzes. Zelf lever ik concrete data aan over onder meer plastic, pakjes, het aantal kinderen per jaar en de kosten van een afwasbeurt. Met die data heeft ze de basis voor haar onderzoek.”

Eerste fase: eigen beker meenemen

Inmiddels zit het PD-traject in de eerste fase. “Daarin hebben we de scholen opgeroepen middels een mailing en een paklijst om iedereen zijn eigen beker mee te laten nemen. Trommels doen we in dit stadium nog niet. Die zijn een uitdaging omdat er vaak veel dezelfde trommels zijn waardoor onduidelijk is van wie een trommel is.”  Vervolgens wordt gekeken naar het effect: “Doen alle scholen en kinderen het? En gaan kinderen hun bekers proactief aanbieden om te worden schoongemaakt of spoelen ze de bekers zelf onder een kraan af? We zitten kortom in de experimentele fase waarbij we kijken hoe het voor ons werkt, ook logistiek.”

Het ontbijt staat klaar in het restaurant van Stayokay Terschelling.

Tijdens het milieujutten op Terschelling worden er ook plastic handschoenen gevonden.

Aanvankelijk vond Martine dat het PD-traject best lang duurde. “Collega’s dachten aanvankelijk dat het een kwestie van ‘gewoon doen’ was. Tot ik ze vroeg: hoe gaan we het logistiek doen en hoe zorgen we ervoor dat iedereen de juiste bekers en trommels terugkrijgt?” Inmiddels kijkt Martine eveneens anders aan tegen de doorlooptijd: “We krijgen in het voorjaar tot aan de zomer van 2025 de eerste schoolgroepen, waarbij we kunnen kijken of er een gedragsverandering optreedt. Dat gaan we ook beïnvloeden. Bijvoorbeeld met allerlei uitingen op het buffet waar ze hun fles kunnen vullen. Het betekent eveneens dat ik mijn medewerkers moet instrueren dat ze de kinderen moeten aansporen om hun fles te vullen. Het is daarnaast wennen voor de leraren die de scholieren begeleiden. Zij moeten de leerlingen er ook op aanspreken. Het is echt een gedragsverandering die tijd kost.”

Verwachting

Martine vertelt over wat ze denkt dat het PD-traject Stayokay Terschelling oplevert. “Ik verwacht dat als we hier een jaar mee werken, dat mijn collega’s en ik weten hoe het werkt. Daarnaast zien we dan waarschijnlijk dat we er profijt van hebben: we zijn van die stomme pakjes af en kunnen gaan nadenken over de muesli-reep die we er nu nog bijdoen. Zonder dat het ten koste gaat van de hospitality, want een schoolkamp moet wel een feestje blijven.” Martine is optimistisch: “Ik verwacht dat het invoeren van een beker en een trommel op den duur geen probleem moet zijn. Ook logistiek moet het volgens mij lukken om de spullen voor het avondeten geordend in te nemen, ze af te wassen en de bekers en trommels bij het buffet weer uit te delen.”

Martine verwacht dat de uitdaging in de praktijk er meer om gaat draaien de leraren mee te krijgen in het nieuwe systeem dan de leerlingen: “Kinderen willen vooral dat de boterhammen er zijn met iets erop dat ze lekker vinden. Juist de leraren moeten zich echter bewust zijn of worden van de noodzaak van de verandering. Daarom is dat ook een doel dat we met de interventie hopen te bereiken.”

Vervolg

Wanneer de interventies bij Stakokay Terschelling aanslaan en effect sorteren kunnen die ook bij de andere vestigingen van Stayokay worden doorgevoerd. “Dat is al de eerste winst, want het betekent dat rond de twintig hostels profiteren van de hier opgedane ervaringen.” Maar dat is niet alles. “Samen met andere bedrijven op het eiland kijken we ook naar de rol van leveranciers  zoals foodservice groothandels als Hanos. Van hen krijgen we veel in plastic aangeleverd. Daarom willen we hen eveneens meenemen in het terugdringen van de plastic soup. Sommige interventies zijn misschien gering in omvang maar tien kleine dingen samen kunnen wel iets groots veroorzaken.”

Aanvankelijk had Martine eenmaal per maand een bijeenkomst met Judith en de andere begeleiders. Daarbij gaf Judith aan waar ze stond en wat ze nodig had en leverden de begeleiders indien nodig de gewenste informatie. “In de praktijk bleek die opzet een flinke belasting te zijn. Daarom is het nu eenmaal per twee maanden. Daarnaast heb ik met Judith veel een-op-een contact over praktische zaken. Dat contact is in april nog intensiever, aan de vooravond van de schoolreisjes. In de winter is het contact daarentegen minder. Die periode gebruikt Judith met name voor literatuuronderzoek.”

Gedreven vanuit de business

Martine denkt niet dat het PD-traject iets is voor haar directe medewerkers op Terschelling. “Daarvoor zijn ze teveel op de dagelijkse werkzaamheden gericht. De pragmatische operationele drive is daarom groter dan de behoefte om zoals Judith onderzoek te doen. Bij het hoofdkantoor van Stayokay ligt dat mogelijk anders. Zij zouden overkoepelend een groter probleem aan kunnen pakken dat op meerdere vestigingen speelt. Nadeel daarvan is wel dat mensen op een hoofdkantoor niet altijd weten tegen welke praktische problemen mensen in de operatie aan lopen.”

Het probleem dat ze met Judith oppakt, is volgens Martine heel erg gedreven is vanuit de business. “Ik vind dat die aanpak goed werkt: Judith heeft een bepaalde onderzoeksvraag, maar is vooral bezig met de theorie. Ik kan Judith daarbij helpen door haar te voeden met voorbeelden vanuit de praktijk.” Het is een boodschap die Martine wil meegeven aan organisaties die optreden als werkveldpartner: “De schakel met de locatiemanager is essentieel. Zij weten wat er in de praktijk speelt.” &