Doctoraat voor praktijkgerichte innovatie

Wat onderscheidt de PD van de PhD? Het is een logische en veelgestelde vraag, zeker nu de PD nog in de pilotfase zit. Stijn Hoppenbrouwers, lector en nauw betrokken bij de ontwikkeling van het PD-programma, krijgt hem dan ook regelmatig. “Het draait bij een PD echt om de praktijk,” zegt hij. “Een PD richt zich op professionals die complexe praktijkvraagstukken willen aanpakken. Ze ontwikkelen niet alleen kennis, maar zorgen ook voor concrete vernieuwing of verandering in hun werkveld.” Waar PhD’ers vooral wetenschappelijke artikelen publiceren, ontwikkelen PD’ers toepasbare kennisproducten, zoals serious games, toolkits, nieuwe lesprogramma’s of methodieken. Bij de afronding van hun PD-traject leidt dit dan ook niet tot een proefschrift, maar een portfolio, waarin ze tonen hoe hun onderzoek bijdraagt aan oplossingen voor een praktijkprobleem. “PD’ers denken steeds na over hoe kennis daadwerkelijk kan landen en impact maakt, wat vraagt om een andere aanpak, eentje waarin onderzoek en praktijk nauw verweven zijn.”

Vier rollen van een PD-kandidaat

De professional doctorate is méér dan een praktijkgericht onderzoek, benadrukt Hoppenbrouwers. Het is een volwaardig opleidingstraject, gebaseerd op jarenlange ervaring van hogescholen met praktijkgericht onderzoek. De PD bouwt daarop voort en tilt dit naar het niveau van een doctoraat. “Wat de PD inzichtelijk helpt maken, is dat kandidaten zich ontwikkelen in vier samenhangende rollen,” legt Hoppenbrouwers uit. “Als innovator brengen ze vernieuwing, als change agent realiseren ze verandering, als professional pakken ze complexe vraagstukken aan, en als onderzoeker zorgen ze voor overdraagbare kennis, onderbouwd met onderzoek.”

Die mix geeft de PD een uniek profiel: geen puur theoretisch programma, maar een leertraject waarin onderzoek, ontwikkeling en impact onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Brug tussen wetenschap en praktijk

Veel waardevolle kennis ontstaat in de praktijk: in de klas, op de bouwplaats, in het ziekenhuis of de creatieve sector. Deze kennis is vaak oplossingsgericht en ontwikkeld door professionals die midden in het werkveld staan. Maar deze kennis wordt lang niet altijd breder gedeeld, gepubliceerd of erkend. Jammer en onterecht, volgens Hoppenbrouwers. “Praktijkkennis verdient een volwaardige plek in het kennislandschap,” zegt hij. “Omdat juist díe kennis nodig is om echte problemen op te lossen.”

PD-kandidaten leren niet alleen kennis ontwikkelen, maar ook hoe ze die toepassen, hoe dit tot innovatie leidt én hoe ze dit kunnen onderbouwen met praktijkgericht onderzoek. Zo specialiseert het hbo zich in de ‘interface’ tussen wetenschap en praktijk. Dat is een unieke positie, die vraagt om vertaling, vereenvoudiging én het abstraheren van praktijkervaring tot overdraagbare kennis. Dat is precies de meerwaarde van lectoren, hun onderzoeksgroepen en het onderzoek aan hogescholen.

Waarom dit verschil ertoe doet

Wat PhD’ers en PD’ers bindt, is hun ambitie om bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Maar waar de PhD zich vooral richt op wetenschappelijke verdieping en publicatie, draait het bij de PD dus om toepasbare kennis die leidt tot verandering in de praktijk.

Juist dat onderscheid is belangrijk. In een tijd waarin sectoren als zorg, onderwijs, energie, bouw en technologie voor complexe, urgente opgaven staan, is er grote behoefte aan kennis die niet alleen klopt, maar ook werkt. De PD vormt een leerroute waarin onderzoek en praktijk samenkomen, en waarin innovatie ontstaat op de plek waar het nodig is. Zo versterkt het hbo haar rol als brug tussen theorie en praktijk, en levert een directe bijdrage aan maatschappelijke vernieuwing.