Professionele achtergrond (werk, studie)

Bert van Velthooven heeft diverse functies in het onderwijs gehad. Hij heeft ervaring in het (voortgezet) praktijkonderwijs, met voortijdig schoolverlaters en in cluster 4 onderwijs. Hier heeft hij gewerkt als leerkracht, intern begeleider en ambulant begeleider. Na de lerarenopleiding heeft hij eerst in het onderwijs gewerkt in Midden-Amerika en Afrika. Vervolgens heeft hij in London gestudeerd aan de University of Greenwich. Hier heeft hij onderzoek gedaan naar inclusief onderwijs in Europa. In diverse verbanden is hij al jaren actief om mee te denken hoe het onderwijs inclusiever te maken. Na een paar jaar als docent bij de master SEN te hebben gewerkt, werkt hij nu als Academic Director bij de master passend meesterschap en als docent en onderzoeker bij de master leren en innoveren. Bert is lid van het lectoraat leren en innoveren aan de Marnix academie in Utrecht.

Onderwerp

Van Velthooven draagt door dit PD-traject graag bij aan wat leerkrachten, schoolleiders en teams in hun scholen kunnen doen om te komen tot het ontwikkelen van inclusief onderwijs. “Vanuit ‘Den Haag’ en vanuit het werkveld wordt de wens uitgesproken dat inclusief onderwijs landt in de normen, waarden, gedachten en handelingen van alle betrokken partijen. Ondanks deze wens komt in Nederland de ontwikkeling van inclusief onderwijs in de praktijk nog wat langzaam op gang. Organisaties worstelen vooral met het ‘hoe’ van inclusie in de dagelijkse praktijk. Dit is complex en uitdagend omdat niet alleen leerlingen verschillen, maar ook schoolcontexten: lokaal, cultureel en historisch. Door met het werkveld in de praktijk aan de slag te gaan met het vormgeven van inclusief onderwijs zoeken we samen antwoorden op de vraag naar het ontwikkelen van het ‘hoe’. Dat begint op de werkvloer, bij de leerkracht en de teams en spreidt zich uit naar het niveau van de school, bestuur, samenwerkingsverband en opleidingsinstituten.”

Persoonlijke motivatie

Van Velthooven is in al zijn verschillende rollen in het onderwijs steeds geïnteresseerd in de vraag hoe we het onderwijs zo kunnen inrichten dat we het meest recht doen aan de diversiteit tussen leerlingen en leerkrachten. Een vraag die daarbij regelmatig naar voren komt is hoe leerkrachten en scholen tegemoet kunnen komen aan de toenemende diversiteit in de klas en in de school. In activiteiten laat Van Velthooven zien dat hij al vanaf 2009 met inclusief onderwijs en passend onderwijs bezig is. Daarbij tonen verschillende publicaties zijn passie voor de relatie tussen inclusief onderwijs, begeleiding en innoverend onderzoeken. Als Academic Director staat hij aan de wieg van de master passend meesterschap die gaat over inclusief denken en handelen in de praktijk. Als lid van de kerngroep inclusie van de Marnix Academie houdt hij zich bezig met het diversiteit en inclusie op de Marnix Academie met als focus diversiteitssensitief opleiden. Van Velthooven geeft lezingen en workshops rondom inclusief onderwijs op scholen en samenwerkingsverbanden in po, vo, mbo en hbo.

Probleem oplossen

Van Velthooven geeft duidelijk aan welk probleem hij met zijn PD-traject wil oplossen: “Deze innovatie draagt bij aan het grote systemische vraagstuk naar het ‘hoe’ van inclusief onderwijs. Door het werken aan en het delen van effectieve praktijken vind ik samen met medewerkers, schoolleiders en bestuurders een antwoord op de vraag hoe inclusiever onderwijs ingebed, geborgd en in leven gehouden kan worden in de organisatie.”

Aanpak

Van Velthooven past bij zijn PD-traject een sociaal constructionistische benadering toe. “Deze benadering focust op het gezamenlijk betekenis geven aan gebeurtenissen en situaties door dialoog en multidisciplinaire samenwerking. Ik hanteer hierbij Waarderend Onderzoek (Appreciative Inquiry) en Design Thinking, beide participatieve, collectieve en iteratieve methoden, als instrumenten voor veranderkundige interventies. Deze methoden faciliteren het creatieve proces van het bedenken van oplossingen en strategieën voor inclusief onderwijs. In elke deelnemende schoolorganisatie werken we met ‘Community of Learners’ (CoL), die participatie, representatie en reflectie bevordert en zo de professionele ontwikkeling van leerkrachten verbindt met de ontwikkeling van de school. Deze CoL’s, met hun diverse samenstellingen, vertegenwoordigen het gehele systeem en zorgen voor veranderingen in het systeem.”

Waarom PD-traject

Van Velthooven legt uit waarom hij gekozen heeft voor een PD-traject: “In een PD-traject gaat het om innoveren en om interveniëren in complexe praktijken op basis van een relevante uitdaging in maatschappij of werkveld. Dit is een praktijkgericht proces. In dit PD-traject ligt de uitdaging in het ‘hoe’ van inclusief onderwijs. Dat kan alleen in samenwerking met het werkveld, door uit te proberen, te interveniëren en uiteindelijk innovatieve praktijken te vinden die bijdragen aan inclusief onderwijs voor álle leerlingen.”

Bereikt over vijf jaar

Van Velthooven schetst een beeld over waar hij wil staan over vijf jaar: “De opgedane kennis in scholen delen we binnen netwerken van andere scholen, binnen het samenwerkingsverband en besturen. Deze kennis over hoe inclusief onderwijs te ontwikkelen wordt geïntegreerd in de systemen en routines van de organisaties. Aan de proceskant resulteert dit in collectief eigenaarschap van effectieve praktijken bij inclusief onderwijs. Aan de inhoudskant zijn dit relevante aanpakken met praktijkwaarde voor alle belanghebbenden.”

Nog leren

Van Velthooven weet wat hij nog wil leren: “Door te werken met communities of learners (CoL’s), waarin ik de regie heb, zijn deelnemers, inclusief ikzelf, vanaf de start van het traject actief betrokken. Voor mijn persoonlijke en professionele ontwikkeling betekent dit dat ik wil leren hoe CoL’s te begeleiden bij co-creatieve, dialogische en collaboratieve processen. Tegelijkertijd wil ik mij ontwikkelen in het werken in complexe organisaties waarin diverse belangen en afhankelijkheden een rol spelen. Dit betekent voor mij dat ik mijn organisatiesensitiviteit en strategisch handelen wil verbreden.”

Hulp van PD-organisatie

De PD-organisatie heeft volgens van Velthooven duidelijk een toegevoegde waarde: “Door vooral samen op te trekken en van elkaar te leren versterken de kandidaten elkaars trajecten en het gehele PD-traject. De begeleiding vanuit de PD-organisatie laat zich duidelijk zien in verschillende inhoudelijke bijeenkomsten en in het aanbod in opleidingen, wat flankerend onderwijs wordt genoemd.” 

Droom

Van Velthooven: “Uiteindelijk is mijn droom om inclusief onderwijs zo te ontwikkelen en te organiseren dat het mogelijk is om goed onderwijs te bieden aan álle leerlingen, in al hun diversiteit. In mijn droom doet inclusief onderwijs recht aan álle leerlingen en aan álle leerkrachten.”

Spannend

Voor Van Velthooven blijven er wel zaken spannend: “Elke onderwijsinnovatie die op een bepaald niveau uitgevoerd wordt heeft consequenties voor andere niveaus in de organisatie. Organisaties veranderen als gedragspatronen in het primaire proces duurzaam worden verlegd. Voor dit PD-traject betekent dit dat de effectieve praktijken voor inclusief onderwijs in de klas en voor leerlingen impact heeft op verschillende niveaus. Om die impact echt te maken is een uitdaging.”